Bank bank … Hér finnur þú bankaorð á mannamáli

Stutta svarið:
Verðtrygging er aðferð til að tryggja að lán og sparifé haldi verðgildi sínu. Á verðtryggðum lánum hækka afborganir af þeim í takt við verðbólgu. Þannig getur sá sem lánar þér pening verið viss um að eftir að þú hefur greitt upp lánið geti hann aftur fengið sambærilega vöru fyrir.

Lengra svarið:
Ég og vinkona mín förum út í ísbúð og kaupum okkur ís sem kostar 1.200 krónur. Ég lána vinkonu minni fyrir ísnum þar sem hún gleymdi kortinu sínu heima. Ári síðar förum við í sömu ísbúðina og ætlum að kaupa samskonar ís, en þá kostar ísinn 1.400 og ég gleymdi mínu veski heima. Hún man auðvitað eftir því að ég lánaði henni árið áður og býðst til að borga mér til baka. Þá er spurningin, hvort borgar hún mér til baka 1.200 krónur, eða borgar mér til baka einn ís? Væntingar mínar eru auðvitað að þar sem ég lánaði henni fyrir einum ís, þá borgi hún mér til baka þá fjárhæð sem getur keypt samskonar ís, þó hann sé dýrari. Verðtrygging er í raun fyrirbæri sem tryggir að peningar haldi verðgildi sínu. Þ.e. að ef ég lána þér 10.000 krónur í dag, þá fái ég greitt til baka (t.d. eftir eitt ár) þá fjárhæð sem getur keypt hluti sem í dag kosta 10.000 en munu kosta eitthvað meira eftir árið. Sum sé, að lánið haldi verðgildi sínu.

Ef vextir eru verðtryggðir, þá er talað um að vextirnir sjálfir leggist ofan á verðtrygginguna (þ.e. ef verðbólga er 7% og vextirnir eru 2%, þá fjölgar krónunum sem ég skulda um 7% og ég greiði síðan 2% af þeim fjölda króna). Með ákveðinni einföldun má segja að vextirnir af láninu séu því verðbólgan plús vextir. Ef vextir eru óverðtryggðir, þá reiknar lánveitandinn með ákveðinni verðbólgu og reiknar hana inn í vextina. Ef við værum eiginlega viss um að verðbólgan næsta árið yrði 7% og við myndum vilja 2% vexti ofan á það (rétt eins og í dæminu að ofan), þá myndu óverðtryggðu vextirnir vera 9% (sem væri svo að segja það sama og verðtryggðir vextir upp á 2%).